Verdedigingswerken | Valuas en Guntrud

1754

Het verhaal van Flujas en zijn vrouw Guntrud als stichters van de stad Venlo is sinds de 18e eeuw bekend. Het echtpaar zou zich rond het jaar 96 na Christus op een hooggelegen, onbewoonde plek aan de Maas gevestigd hebben. Flujas was hoofdman van de Germaanse stam der Bructeren, die na een nederlaag tegen een andere stam richting de rivier was gevlucht.

De nieuwe nederzetting kreeg de naam Venlo (‘hoogte in het veen’), vanwege de ligging te midden van vruchtbare veengronden. De nederzetting maakte een bloeiende tijd door en als dank maakten de inwoners voor hun stichters twee grote beelden, waarvoor zij dag en nacht vuren brandden op de Lichtenberg. Aldus het verhaal.

Nadat omstreeks 1740 de bisschop van Roermond verboden had om de reuzenpoppen van Goliath (en zijn vrouw) in de Venlose processies mee te laten lopen, werd een alternatief verhaal verzonnen waarin Goliath werd omgetoverd tot de 'legendarische' Valuas, getrouwd met Guntrud. Valuas (in het Venlose dialect Flujas) is in het verhaal een legeraanvoerder van de Germaanse stam der Bructeren die in 96 na Christus na een verloren veldslag met de naburige stam Chamaven (zie Tacitus) met zijn getrouwen van het Teutoburger Woud in Zuidwestelijke richting is gevlucht naar een vruchtbaar stuk grond aan de Maas. Daar liet hij hutten bouwen en een burcht die hij Venlo noemde, hetgeen volgens de legende hoogte in het moeras betekent.

Na hun dood werden ter ere van het stamhoofd Valuas en zijn vrouw grote houten standbeelden gemaakt, die op een nabijgelegen heuvel werden geplaatst. Hun volgelingen, de Venlonaren, zouden nog lange tijd vuren hebben laten branden bij deze standbeelden. Aan dit gebruik zou de heuvel zijn huidige naam Lichtenberg danken.

Dit verhaal is in 1754 voor het eerst opgetekend en is fictief. Het werd waarschijnlijk speciaal voor het behoud van de reuzenpoppen verzonnen. Aanvankelijk had Valuas' vrouw geen naam; de naam Guntrud is de uitkomst van een prijsvraag in de tweede helft van de 18e eeuw.

Valuas (in Venloos dialet Flujas) en Guntrud worden als reuzenpoppen nog steeds bij feestelijkheden door de straten van Venlo gedragen. Hoewel de naam Valuas in 1708 al eens is opgetekend, gaan de poppen pas na een publicatie over het gebruik in 1750 algemeen als de Bructer Valuas en zijn vrouw door het leven. Daarvoor werden zij eeuwenlang als de Bijbelse Goliath en zijn vrouw in de kerkelijke processie meegedragen.

De bisschop van Roermond liet weten dat de versmaedelijcke poppen van Goliath en zijn vrouw moesten verdwijnen. De Venlonaren wilden dat niet en bedachten het verhaal over de hoofdman. Venlo heeft haar ontstaan dus niet aan Valuas te danken, maar Valuas zijn 'eeuwenlang' bestaan wel aan Venlo.